Optymalna strategia postępowania z ludźmi

Dzisiejszy temat pochodzi z pogranicza psychologii
i matematyki. Brzmi może mało zachęcająco, ale zapewniam Cię, że to, co przeczytasz poniżej bardzo Ci się przyda (jeśli oczywiście zechcesz z tego skorzystać).

Jak często współpracujesz z tym samym człowiekiem, nie będąc za każdym razem pewnym, czy zachowa się on przyjaźnie i kooperacyjnie? Ludzie są różni i niektórzy z nich w odpowiedzi na nasze przyjazne i kooperacyjne zachowanie czasami próbują wykorzystać taką sytuację i grać niekooperacyjnie, bądź wręcz szkodliwie dla nas. Jak zatem postępować w kontaktach międzyludzkich? Oczywiście najprostszym sposobem jest pójście swoją drogą i zerwanie kontaktów z taką osobą. Co jednak zrobić, gdy nie możemy sobie pozwolić na takie działanie (np. w biznesie)?
Wbrew pozorom takie sytuację możemy znaleźć w szerokiej gamie kontaktów międzyludzkich, od wspólnego chodzenia "na podryw" począwszy, poprzez współdziałanie z kolegą w pracy, a na długoletnich relacjach pomiędzy sprzedawcą firmy X a kupcem firmy Y skończywszy.


Pozwól, że rozpocznę od pewnej historii.
Dawno, dawno temu (w latach osiemdziesiątych ;) niejaki Robert Axelrod zorganizował turniej na program komputerowy, który najkorzystniej wybrnie z sytuacji powtarzającego się dylematu więźnia. W turnieju wzięli udział przedstawiciele różnych dyscyplin: psychologii, socjologii, politologii, ekonomii i matematyki, zajmujący się w szczególności teorią gier. Każdy program zmierzył się z każdym, jak również z samym sobą oraz z RANDOM, czyli programem losowo wybierającym kooperację lub jej brak. Zwycięzcą turnieju został najprostszy z programów, TIT FOR TAT (W tłumaczeniu na jęz. polski często określa się ją jako wet za wet. Nie oddaje to jednak w pełni istoty strategii, która polega na natychmiastowym odwecie, ale również na konsekwentnej wielkoduszności.), napisany przez prof. Anatola Rapoporta. Bazował on właśnie na czystej zasadzie wzajemności. W pierwszym ruchu kooperował, a następnie robił to samo co jego partner w ruchu poprzednim.

A oto jej zastosowanie w życiu codziennym:

1. Bądź przyjazny - każdą relację z innym człowiekiem rozpoczynaj od bycia miłym, uczynnym i kooperatywnym.
2. Broń się natychmiast - jeśli druga strona w dowolnym momencie przestaje współpracować, to natychmiast, nie zwlekając, również przełączasz się na niekooperatywne zachowanie. To “natychmiast” jest bardzo istotne , bo zarówno we wzmiankowanym konkursie, jak i w realnym życiu strony tolerujące dłużej niekooperatywność partnera przegrywały.
3. Bądź wielkoduszny - jeśli partner, który poprzednio grał niekooperacyjnie nagle wykonuje ruch przyjazny to natychmiast zaczynasz też grać kooperacyjnie (przyjaźnie). Chodzi o to, aby po takiej pozytywnej zmianie zachowania partnera nie “mścić” się na nim za poprzednie rundy. Taka pamiętliwość przyczyniała się do pogorszenia wyniku końcowego w konkursie.
4. Maksymalizuj wspólny rezultat - dąż do takich rozwiązań, w których wspólny rezultat obydwu partnerów jest największy, a nie takich, kiedy tylko Twój (stosuj strategię WYGRANY-WYGRANY).
5. Bądź przewidywalny - w tym konkretnym przypadku oznacza, aby Twoi partnerzy nie mieli żadnych wątpliwości jak się zachowasz w następstwie ich działań. To znaczy muszą być z jednej strony pewni, że dopóki zachowują się kooperatywnie (grają przyjaźnie), to Ty też tak będziesz się zachowywał, z drugiej strony, powinni spodziewać się Twojego kontrataku, jeśli zagrają niekooperatywnie.

Próbowano ulepszać strategię Rappoporta, przygotowując strategie łagodniejsze (odpłać przynajmniej raz, ale nie zawsze)
i bardziej agresywne (nie zawsze odpowiadaj przyjaźnie na przyjaźń) - ale żadna z nich nie okazała się skuteczniejsza, niż "tit for tat".

Wszelkie prawdziwe życie jest spotkaniem.
Martin Buber

Wszyscy jesteśmy sympatyczni, ale świat należy do niesympatycznych.
Maria Dąbrowska